Podział majątku wspólnego
po rozwodzie

Mówią o nas:

⭐⭐⭐⭐⭐ Porozmawialiśmy z żoną, że bierzemy rozwód. Tylko jak to zrobić? Zadwoniłem, dostałem email z pytaniami a potem gotowy wniosek i instrukcje. Już po...

Andrzej, okolice Augustowa.

Podział majątku to proces dzielenia wspólnego majątku między dwie lub więcej osób. Może to dotyczyć majątku małżeńskiego, dziedziczenia, spółki czy też innych sytuacji, w których dwie lub więcej osób posiada wspólny majątek. W tym tekście omówimy podział majątku wspólnego po rozwodzie, oraz - o czym często się zapomina - ewentualnych zobowiązań po rozwodzie.

Majątek wspólny, to jest wszystkie jego składniki takie jak nieruchomości, ruchomości, środki pieniężne i inne wartości, a także wszystkie dotychczasowe zobowiązania partnerów, po rozwodzie można podzielić na kilka sposobów. Taki podział wspólnych aktywów i pasywów może nastąpić poprzez:
- Porozumienie między małżonkami (Umowny podział wspólnego majątku małżonków) - małżonkowie sami mogą dojść do porozumienia co do podziału majątku i zawrzeć odpowiednie porozumienie. Jest to dla małżonków naj korzystniejszy sposób w jaki może nastąpić podział majątku.
- Mediację - w przypadku, gdy małżonkowie nie są w stanie dojść do porozumienia, możliwe jest skorzystanie z usług mediatora, który pomaga w uzyskaniu konsensusu w sprawie podziału majątku.
- W drodze decyzji sądu - jeśli małżonkowie nie są w stanie dojść do porozumienia, a podział majątku wymaga uczestnictwa sądu, sprawa może zostać przedstawiona sądowi, który wyda decyzję w sprawie podziału majątku.

W każdym przypadku niezwykle istotne jest dokładne określenie wartości i charakteru każdego składnika majątku wspólnego, gdyż pominięcie lub niewłaściwe oszacowanie i niewłaściwe procedowanie, może w późniejszym czasie doprowadzić do wystąpienia dalszych sporów i roszczeń.

Majątek osobisty to majątek, który należy tylko do jednego z małżonków i nie podlega podziałowi podczas postępowania rozwodowego. Zgodnie z przepisami prawa, majątek osobisty to m.in.:

- rzeczy osobiste, czyli przedmioty użytku osobistego takie jak ubrania, biżuteria, książki, sprzęt elektroniczny, itp.
- rzeczy nabyte przed zawarciem związku małżeńskiego lub otrzymane w drodze darowizny lub spadku przez jednego z małżonków w trakcie jego trwania
- odszkodowania za szkody osobowe
- wynagrodzenia za pracę i świadczenia emerytalne
- udziały w spółkach osobowych nabyte przed zawarciem małżeństwa lub w czasie jego trwania w drodze darowizny lub spadku
- prawa autorskie i majątkowe prawa do utworów nabyte przed ślubem lub otrzymane w drodze darowizny lub spadku w trakcie związku małżęńskieg

Majątek osobisty stanowi własność tylko jednego z małżonków i nie podlega podziałowi w czasie rozwodu. W przypadku wspólności majątkowej, majątek osobisty jest oddzielony od majątku wspólnego i nie jest uwzględniany podczas podziału majątku, podczas postępowania rozwodowego.

Majątek wspólny to majątek, który został zgromadzony przez zaślubionych pratnerów w czasie trwania małżeństwa. Do głównych, najważniejszych składników majątku wspólnego należą:

- nieruchomości i ich wyposażenie, które zostały nabyte wspólnie w trakcie trwania małżeństwa,
- ruchomości takie jak samochody, sprzęt AGD i RTV, meble, biżuteria, przedmioty sztuki, itp. nabyte przez małżonków w trakcie trwania małżeństwa,
- środki pieniężne zgromadzone na wspólnym rachunku bankowym, ale też obligacje, akcje czy depozyty,
- przedsiębiorstwa i udziały w spółkach, które zostały nabyte przez współmałżonków w trakcie trwania małżeństwa,
- w skład majątku wspólnego wchodza także dochody i zyski uzyskiwane przez małżonków w trakcie trwania małżeństwa, takie jak wynagrodzenia za pracę, zyski ze sprzedaży przedsiębiorstwa lub udziałów w spółce, renty, emerytury i świadczenia z ubezpieczeń społecznych.

Aby określić wartość majątku podlegającego podziałowi, należy sporządzić inwentaryzację majątku wspólnego, czyli spis wszystkich składników majątkowych małżonków. Należy określić wartość każdej rzeczy, np. nieruchomości, samochodów, przedsiębiorstwa, udziałów w spółce. Wartość ta może być ustalona przez strony na drodze ugody, ale jeśli strony się nie zgadzają, to wartość ta może być określona przez biegłego majątkowego, który jest powołany przez sąd. Po ustaleniu wartości majątku wspólnego, można dokonać podziału majątku między małżonków, uwzględniając proporcje podziału, które zostały wcześniej uzgodnione lub określone przez sąd.

Umowny podział majątku wspólnego małżonków to forma podziału majątku, która może zostać zastosowana w przypadku małżeństwa, które zdecydowało się na rozdzielność majątkową lub która chce dobrowolnie podzielić swój majątek wspólny. W kwestii podziału majątku na zasadach umownych, małżonkowie sporządzają umowę dotyczącą podziału majątku, która musi być zawarta w formie aktu notarialnego. Umowa ta powinna określać, jakie przedmioty stanowią majątek wspólny, jakie długi są związane z tym majątkiem oraz jakie są proporcje podziału majątku między małżonków. Proporcje te mogą być ustalane dowolnie, jednak zgodnie z przepisami prawa, chyba że strony złożą inne oświadczenie.

Umowa o podziale majątku powinna także zawierać klauzulę dotyczącą wyłączenia przysługującego każdemu z małżonków prawa do zapłaty alimentów w razie rozwodu. Jeśli umowa nie zawiera takiej klauzuli, to w razie rozwodu małżonkowie nadal będą mogli domagać się wzajemnego alimentowania.

Umowny podział majątku wspólnego może być korzystną opcją dla małżeństw, które chcą uniknąć postępowania sądowego i rozwodu poprzez ugodę. Warto jednak pamiętać, że umowa ta wymaga sporządzenia w formie aktu notarialnego i może wiązać się z pewnymi kosztami. W takim przypadku podział majątku może być najszybszym i najtańszym rozwiązaniem.

Przy braku zgodnego stanowiska byłych małżonków, podział majątku wspólnego małżeństwa oraz wszelkie roszczenia, rozstrzygane są w postępowaniu sądowym. Sądowy podział wspólnego majątku małżonków, podział aktywów majątku, ale także zobowiązań i obciążeń majątku (np. kredyt hipoteczny) bywa niejednokrotnie trudny i często budzi wiele niejasności, wątpliwości, czasem stanowczy sprzeciw zaangażowanych stron.

O ile równy podział majątku wspólnego wydaje się być oczywisty i, pomimo nielicznych wyjątków, stosunkowo łatwy do umotywowania, to - w aktualnej sytuacji rynkowej, gdzie większość wspólnych gospodarstw domowych oparta jest na kredytach - kwestia podziału wzajemnych zobowiązań, wśród osób prywatnych, jest wciąż traktowana "po macoszemu", bez właściwego zrozumienia tematu.

Podobno nic tak nie cementuje małżeństw, jak wspólny kredyt hipoteczny. Pomijając żartobliwe podejście do tematu - nierzadko łatwiej jest wziąć rozwód niż dokonać podziału majątku po rozwodzie. Wyjątkowo niełatwa, a przede wszystkim budząca wątpliwości prawne była formalność rozliczenia wspólnego kredytu hipotecznego.

Jeżeli kredyt został w całości spłacony przed zakończeniem postępowania o podział majątku wspólnego to problem był stosunkowo najmniej uciążliwy. Spłata kredytu - jeśli nastąpiła po rozwodzie przez jednego z małżonków - traktowana była jako nakład z majątku osobistego małżonka na majątek wspólny i rozliczana w orzeczeniu kończącym postępowanie. Jednak wyjątkowo rzadko stać jest byłych małżonków, aby kredyt spłacić w całości przed zakończeniem postępowania sądowego.

Dalszemu rozliczaniu kredytu spłacanego przez jednego z małżonków stała na przeszkodzie zasada określona w przepisie art. 618§3 kodeksu postępowania cywilnego, stanowiąca w odniesieniu do takich spraw, że po zakończeniu postępowania o podział majątku wspólnego małżonkowie nie mogą już dochodzić dalszego rozliczenia nakładów.

Z czasem, a właściwie wraz z rozwojem rynku kredytów hipotecznych sytuacja stała się dość powszechna w trakcie postępowań majątkowych w sądach. Równocześnie brak rozsądnego i wyważonego podejścia do tematu utrudniał sprawiedliwe rozstrzyganie w sprawach o podział majątku małżeńskiego. W dniu 27 lutego 2019r. Sąd Najwyższy w sprawie III CZP 30/18 podjął uchwałę w znaczny sposób zmieniającą dotychczasową interpretację zagadnienia. Stwierdził bowiem, że artykuł 618 § 3 KPC nie wyłącza dochodzenia między małżonkami roszczenia o zwrot kwoty zobowiązania zabezpieczonego hipoteką, spłaconego przez jednego z nich po uprawomocnieniu się postanowienia o podziale majątku wspólnego.

Na skutek niniejszej uchwały i zmiany rozumienia przepisu, małżonkowie będą mogli w skuteczny sposób rozliczyć pomiędzy sobą spłatę kredytu hipotecznego, która została dokonana także po zakończeniu postępowania o podział majątku wspólnego. Zatem małżonek spłacający kredyt po ustaniu małżeństwa nie będzie pokrzywdzony, jeżeli spłaci kredyt zgodnie z harmonogramem i będzie mógł odzyskać od byłego współmałżonka całość przypadającego na niego udziału w kredycie, niezależnie od czasu kiedy spłata nastąpi.

Czy wiesz że? Podział majątku wspólnego po rozwodzie jest czynnością wyjątkowo skomplikowaną. Wymaga dużej i wyspecjalizowanej wiedzy prawniczej, sporego nakładu pracy, czasu i środków, koniecznych do ustalenia składników majątku osobistego, powstania majątku wspólnego, ustalenia jaka jest wartość majątku oraz przysługujących praw w zakresie podziału majątku . Dlatego, w tej dziedzinie zawsze warto skorzystać z usług doświadczonych prawników.

Rozdzielność majątkowa i wspólność majątkowa to dwa rodzaje uregulowań prawnych dotyczących majątku małżonków.

Wspólność majątkowa to forma uregulowania prawno-majątkowego stosowana w przypadku małżeństw, w których małżonkowie nie zawarli żadnej umowy o rozdzielności majątkowej. Oznacza to, że cały majątek nabyty przez małżonków w trakcie trwania małżeństwa, zarówno ten uzyskany wspólnie, jak i każdego z małżonków indywidualnie, stanowi wspólną własność obojga małżonków. Podczas rozdzielania majątku po rozwodzie, zgodnie z przepisami prawa, każdy z małżonków ma prawo do połowy majątku wspólnego, chyba że sąd zdecyduje o innym podziale majątku ze względu na okoliczności sprawy.

Z kolei rozdzielność majątkowa to forma uregulowania prawno-majątkowego, w której każdy z małżonków posiada swój własny, oddzielny majątek, niezależny od majątku drugiego małżonka. Oznacza to także, że każdy z małżonków jest samodzielnie odpowiedzialny za swoje długi i zobowiązania, a także samodzielnie zarządza swoim majątkiem. W przypadku rozdzielności majątkowej, małżonkowie nie mają wspólnego majątku, co oznacza, że w razie rozwodu nie zachodzi konieczność jego podziału.

Warto zaznaczyć, że decyzja o wyborze formy uregulowania prawno-majątkowego zależy wyłącznie od małżonków i może zostać podjęta przed lub w trakcie trwania małżeństwa.

W Polsce, zgodnie z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym, z założenia majątek wspólny dzielony jest równo między małżonków, a zatem udziały małżonków traktowane są jednakowo, chyba że zachodzą szczególne okoliczności, uzasadniające inny podziału majątku pomiędzy sobą. Oznacza to, że każdy z małżonków ma prawo do połowy majątku wspólnego. Majątek nabyty w czasie trwania małżeństwa, w tym zarobki, nieruchomości, ruchomości, oszczędności, akcje czy udziały w spółkach, podlega podziałowi na dwie równe części, chyba że istnieją okoliczności uzasadniające inny niż połowiczny podział.

W zależności od przyczyn rozwodu oraz okoliczności związanych z małżeństwem, może nastąpić nierówny podział majątku wspólnego po rozwodzie. Zgodnie z polskim prawem, zasada podziału majątku wspólnego między małżonków jest taka, że każdy z małżonków ma prawo do połowy majątku wspólnego. Jednakże, w przypadku gdy inny podział majątku jest uzasadniony okolicznościami majątkowymi jednego z małżonków lub sposobem w jaki uczestniczył on w prowadzeniu gospodarstwa domowego lub w wychowaniu dzieci, sąd może zdecydować o innym niż połowicznym podziale majątku.

Przykładowo, jeśli jeden z małżonków wnosił znacznie większy wkład finansowy w nabycie majątku wspólnego lub był głównym źródłem utrzymania rodziny, to może to wpłynąć na decyzję sądu o nierównym podziale majątku. Podobnie, jeśli jeden z małżonków był wykluczony z aktywnego uczestnictwa w życiu rodzinnym, np. ze względu na chorobę lub wykonywanie pracy na pełen etat, co uniemożliwiało mu pełne zaangażowanie w prowadzenie gospodarstwa domowego, to również może wpłynąć na decyzję sądu o nierównym podziale majątku.

Nierówny podział majątku może nastąpić również w wyniku ugodowego podziału majątku małżonków. Za obopólną zgodą może nastąpić odstępstwo od przyjętej reguły podziału majątku, każda ze stron umownego podziału majątku otrzyma część ustaloną, przy czym mogą to być znacząco nierówne udziały małżonków.

Warto jednak podkreślić, że każde postępowanie jest indywidualne i wymaga szczegółowej analizy okoliczności danej sprawy. Ostateczna decyzja w sprawie podziału majątku wspólnego należy do sądu, który podejmie ją na podstawie obowiązujących przepisów prawa oraz dostępnych dowodów i argumentów przedstawionych przez strony postępowania.

Tak, jest możliwy podział majątku wspólnego małżonków w trakcie postępowania rozwodowego. Zgodnie z polskim prawem, małżonkowie mogą wnosić o podział majątku wspólnego przed rozwodem, w trakcie postępowania rozwodowego, a także po jego zakończeniu.

Jeśli małżonkowie mają wspólny majątek, a nie są w stanie porozumieć się co do jego podziału, to mogą zwrócić się do sądu o podział majątku wspólnego. W takim przypadku sąd podejmuje decyzję o podziale majątku wspólnego w oparciu o dowody przedstawione przez strony i stosując obowiązujące przepisy prawa.

Warto jednak zaznaczyć, że postępowanie podziałowe jest często bardziej skomplikowane i czasochłonne niż sam rozwód. Dlatego, jeśli małżonkowie są w stanie porozumieć się co do podziału majątku, warto rozważyć negocjacje i zawarcie ugody przed sądem, co pozwoli uniknąć konieczności prowadzenia dodatkowego postępowania. Dlatego również zasadniczo majątek wspólny dzielony jest przez sądy w oddzielnych postępowaniach, najczęściej po zakończeniu procesu rozwodowego. Aktualnie w Polsce tylko około 5% postępowań rozwodowych kończy się równocześnie wyrokiem określającym podział majątku wspólnego.

Koszty podziału majątku wspólnego małżonków zależą od kilku czynników, takich jak skomplikowanie sprawy, ilość składników majątkowych podlegających podziałowi, a także wybór sposobu przeprowadzenia podziału.

Jeśli strony decydują się na dobrowolny podział majątku wspólnego i nie ma sporów co do wartości ani podziału, to koszty mogą być niskie lub znikome. Strony mogą same podzielić majątek i sporządzić stosowną umowę, która musi być następnie zatwierdzona przez sąd. Jednak w przypadku, gdy występują spory co do wartości składników majątkowych lub nie ma porozumienia co do podziału, konieczne jest skorzystanie z usług prawnika lub biegłego majątkowego, co zwiększa koszty postępowania.

Koszty mogą również wzrosnąć w przypadku, gdy konieczne jest przeprowadzenie skomplikowanego postępowania sądowego, np. gdy trzeba udowodnić nieważność umowy majątkowej, ustalić właściwe proporcje podziału, czy zabezpieczyć roszczenia jednej ze stron wobec drugiej.

Ostatecznie, koszty podziału majątku wspólnego zależą od wielu czynników i mogą wynosić od kilkuset złotych do kilku tysięcy złotych lub więcej, w zależności od okoliczności konkretnej sprawy.

Można uniknąć podziału majątku wspólnego po rozwodzie na kilka sposobów:

Umowa przedmałżeńska - przed ślubem można sporządzić umowę przedmałżeńską, w której strony określają, co ma być ich osobistym majątkiem i co ma być majątkiem wspólnym. Takie postanowienia będą miały pierwszeństwo przed przepisami prawa i pozwolą na zachowanie osobistej własności każdego z małżonków.
Rozdzielność majątkowa - małżonkowie mogą zdecydować się na rozdzielność majątkową, która oznacza, że każdy z nich posiada swój własny majątek i jest odpowiedzialny za swoje długi. W takim przypadku, po rozwodzie, nie ma potrzeby dokonywania podziału majątku wspólnego.
Sporządzenie umowy o podziale majątku - małżonkowie, którzy chcą uniknąć sporów co do sprawiedliwego podziału majątku mogą sporządzić umowę o podziale majątku przed rozwodem. Takie porozumienie powinno zawierać szczegółowe ustalenia co do wartości i sposobu podziału składników majątkowych oraz zabezpieczeń dla każdej ze stron.
W każdym przypadku ważne jest, aby dokładnie przeanalizować swoją sytuację i skonsultować się z prawnikiem, który pomoże w doborze odpowiedniego rozwiązania i zabezpieczy interesy każdej ze stron.

Podział majątku wspólnego po rozwodzie jest czynnością wyjątkowo skomplikowaną. Wymaga dużej i wyspecjalizowanej wiedzy prawniczej, sporego nakładu pracy, czasu i środków, koniecznych do ustalenia składników majątku, ich wartości oraz przysługujących praw. Dlatego, w tej dziedzinie zawsze warto skorzystać z usług doświadczonych prawników.

Jesteśmy do Twojej dyspozycji - w każdej chwili możesz do nas zadzwonić i opisać swój problem. A my rozpoznamy i omówimy temat, określimy możliwości i przedstawimy propozycje dalszego sposobu działania.

Wybierzemy właściwego dla Twojej sprawy prawnika, ustalimy ewentualny termin wizyty lub kontaktu zdalnego.

Czy wiesz że? W 67,7% przypadków powództwo wnosiła kobieta. 74% rozwodów nie kończy się orzekaniem o winie. Prawie trzy razy częściej rozwodzą się mieszkańcy miast niż osoby mieszkające na wsi.